Terug naar de papieren agenda

Anderhalve week lang was er weerstand, maar de pubers ondergaan het verrassend positief, vindt biologiedocent Anne Kuiken. Het huiswerk en de houding van leerlingen daarbij was een ergernis. “Wij waren verantwoordelijk voor het invoeren van het huiswerk in Magister. Leerlingen gingen daardoor achteroverleunen, ze voelden zich er niet verantwoordelijk voor.” Borsboom vult aan: “Magister werd leidend. Zette je het als docent één dag later erin dan hadden we verontwaardigde leerlingen voor ons.” Dat is nu weer omgedraaid. Kuiken: “Is een leerling zijn agenda vergeten, dan vraag ik: Hoe los je dit op? En als iemand roept dat ik iets niet had opgegeven, kan ik de bal terugkaatsen: Dat is gek, je 24 klasgenoten noteerden het wel.”

Leerlingen gingen daardoor achteroverleunen, ze voelden zich er niet verantwoordelijk voor

Magister gaf ook stress. “Alle leerlingen openden de app op hun telefoon”, zegt Kuiken. “Ze zagen alleen maar die ene dag, bijvoorbeeld een maandag. Een toets volgende week dinsdag? Ze moeten heel ver scrollen om die tegen te komen. Het betekende paniek de avond ervoor. De agenda zorgt ervoor dat ze meerdere keren per dag hun weekplanning zien.” Bovendien schrijven de leerlingen de toets zelf in de agenda. De biologiedocent merkt dat het daardoor veel beter in hun hoofd zit.

Deadlines

Alle leerlingen gebruiken dezelfde agenda van Plenda. Deze agenda heeft bovenin een rij voor alle deadlines en het huiswerk. In de rij eronder kunnen leerlingen het huiswerk opdelen in brokjes, het plannen. Kuiken: “Ze worden minder overvallen, want als ze opschrijven ‘maken opgaven 8 tot en met 25’ denken ze meteen: kak, dat is veel.” Of neem een inhaaltoets. “Ik sprak dan een datum met ze af, maar kreeg regelmatig een dag van tevoren te horen dat ze al een andere toets hadden. Nu zien ze direct of ze wel of niet kunnen.” Kuiken helpt leerlingen met plannen. “Dan zeg ik dat we op vrijdag een toets hebben en redeneren we samen terug. Op donderdag wil je dan herhalen en de andere dagen wil je al delen leren.” (Tekst loopt door na het kader).

De agenda geeft de docent ook inzicht in hoe vol soms een dag is, vooral bij haar eigen mentorleerlingen. “Die begeleid ik en dan let je op privé-schoolbalans. In de agenda zit een oefening met de kleuren geel en groen: voor huiswerk en schooluren. Het is in één klap zichtbaar hoeveel geel en groen er is in een week.”

Er veranderde voor docenten ook wat. Zij moeten het huiswerk aan het begin van de les opgeven. Voor toetsen geldt een termijn van twee weken van tevoren en voor het huiswerk staat een week. Kuiken merkt dat het in haar lessen zorgt voor een rustmoment en structuur. “Vaak begin ik met: ‘Open je agenda’. Dan noteren we rustig het huiswerk.” Het betekent voor haarzelf niet per se minder werkdruk. Ze voerde namelijk eerst altijd alles in één keer in op Magister, de handeling was dan klaar. “Nu moet ik er elke les tijd voor inbouwen en zelf vaker met de planning in de weer, al wordt dat ook alweer routine. Maar, het levert wel minder discussies op en leerlingen weten beter wat het huiswerk nu is.”

Op een hogeschool of universiteit moeten ze dit ook zelf doen

Vrijheid hebben docenten ook, in hoe ze het huiswerk opgeven. Collega’s van de exacte vakken waar veel opgaven gemaakt moeten worden, laten vaak voor meerdere weken het huiswerk zien in de les. Bij elke les valt de huidige dag weg en komt er een nieuwe datum bij. “Leerlingen zien daardoor elke les hetzelfde huiswerk voorbijkomen wat handig is als ze ziek zijn geweest”, zegt Kuiken.

Vooruitkijken

Toch waren er heus opstartproblemen. Personele roosterwijzigingen zorgden voor chagrijn de eerste drie weken. “Dan zit je in die nieuwe agenda te krassen en te verplaatsen”, zegt teamleider Borsboom. 

Zo revolutionair is het niet

Examenleerlingen boden in het begin weerstand, zegt de teamleider. “Die hadden zoiets van, nu gaan jullie nog met ons experimenteren in een heel belangrijk jaar”, zegt ze. “Alleen zo revolutionair is het niet.” Ze kozen bewust om de examenleerlingen mee te nemen. “Wij willen onze leerlingen als succesvolle individuen klaarstomen voor de maatschappij. Op een hogeschool of universiteit moeten ze dit ook zelf doen en worden ze helemaal losgelaten. We helpen ze om zichzelf te kunnen redden. Examenleerlingen profiteren daar nog een jaar van. Van lethargisch consumeren, zijn we naar verantwoordelijkheid nemen gegaan. Wij pamperen ze niet meer, maar helpen ze op weg.”

Papieren agenda invoeren, hoe pak je het aan?

 

Biologiedocent Anne Kuiken en teamleider Elise Borsboom zijn blij dat het overzien van het huiswerk weer de verantwoordelijkheid van de leerlingen is geworden. 

1. Regel eerst het draagvlak, daarna komt de rest.
“Ga niet met een klein groepje het ei van Columbus ontdekken. Dat is gedoemd te mislukken. Bij ons bleek iedereen dit te willen, daarmee was de grootste hobbel genomen”, zegt teamleider Elise Borsboom.
2. Gebruik de agenda en Magister niet naast elkaar.
“Maak geen escape mogelijk voor het huiswerk, dan ontbreekt de urgentie om de agenda te gebruiken.”
3. Voer het rigoureus in aan het begin van een schooljaar.
“Bij ons werkte het goed om het cold turkey in alle klassen in te voeren en niet halfslachtig alleen bij een havo-5 klas. Dan wordt het voor docenten geen routine en komt de klad erin.”
4. Informeer ouders.
“Maak een goede presentatie alleen over dit onderwerp en leg uit waarom het aansluit op de visie van de school”, zegt Borsboom. “Denk ook na over eventuele zorgen, bijvoorbeeld het gebrek aan controle.”
5. Maak basisafspraken met het team en leerlingen.
“Bijvoorbeeld het huiswerk geef je op aan het begin van de les.”
6. Blijf na invoering monitoren en zaken verbeteren.
“Plan hier tijd voor in.”